สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชสมภพเมื่อวันเสาร์ที่ ๒ เมษายน พุทธศักราช ๒๔๙๘ ณ พระที่นั่งอัมพรสถาน พระราชวังดุสิต ทรงมีพระนามเดิมว่า สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าสิรินธรเทพรัตนสุดา กิติวัฒนาดุลโสภาคย์ ทรงเป็นพระราชธิดาพระองค์ที่ ๒ ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ
“พระนามสิรินธร ได้รับการถวายจาก สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงค์ โดยนำมาจากสร้อยพระนามของสมเด็จพระราชปิตุฉาเจ้า เจ้าฟ้าวไลยลงกรณ์ กรมหลวงเพชรบุรีราชสิรินธร ซึ่งเป็นพระราชปิตุฉา (ป้า) ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช สำหรับสร้อยพระนาม “กิติวัฒนาดุลโสภาคย์” ประกอบขึ้นจากพระนามาภิไธยของสมเด็จพระบรมราชบุพการี ๓ พระองค์ ได้แก่ กิติ มาจากพระนามาภิไธย “สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ” สมเด็จพระราชชนนี (แม่) ส่วน “วัฒนา” มาจากพระนามาภิไธย ของสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า (สมเด็จพระนางเจ้าสว่างวัฒนา พระบรมราชเทวี สมเด็จพระอัยยิกา (ย่าทวด) และ “อดุล” มาจากพระนามมาภิไธยของ “สมเด็จพระมหิตลาธิเบศรอดุลเดชวิกรม พระบรมราชชนกสมเด็จพระอัยกา (ปู่) (๑)
วันที่ ๕ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๒๐ ในวโรกาสวันเฉลิมพระชนม์พรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม สถาปนาพระอิสริยยศสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าสิรินธรเทพรัตนสุดา กิติวัฒนาดุลโสภาคย์ ให้ทรงขึ้นเป็นเฉลิมพระนามตามที่จารึกในพระสุพรรณบัฎว่า สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร รัฐสีมาคณากรปิยชาติ สยามบรมราชกุมารี (๒)